Bağışıklık sistemimiz, vücudu enfeksiyonlara karşı korumak için birçok savunma mekanizmasıyla donatılmıştır. Bu sistemin iki ana kolundan biri olan humoral bağışıklık, özellikle bakteri ve virüslere karşı önemli bir koruma sağlar. Bu yazıda, humoral bağışıklık tepkisinin ne olduğunu ve laboratuvar ortamında nasıl ölçüldüğünü ele alacağız.
Humoral bağışıklık, B lenfositlerinin (B hücrelerinin) ürettiği antikorlar aracılığıyla gerçekleşen bağışıklık yanıtıdır. Bu antikorlar, vücuda giren yabancı maddeleri (antijenleri) tanır, bağlanır ve onları etkisiz hale getirir. Aşılamayla kazanılan bağışıklığın büyük kısmı da bu mekanizma üzerinden işler.
Humoral bağışıklık yanıtının ölçülmesi:
Aşı etkinliğini değerlendirmek
Enfeksiyon sonrası bağışıklık oluşup oluşmadığını görmek
Bağışıklık sistemi hastalıklarını tanımlamak
için önemlidir.
1. ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay)
En yaygın kullanılan testtir. Kandaki belirli bir antijene karşı üretilmiş antikor miktarını ölçer. Örneğin, bir kişinin hepatit B aşısına karşı bağışıklık geliştirip geliştirmediği ELISA ile anlaşılabilir.
Genellikle IgM (erken yanıt) ve IgG (kalıcı bağışıklık) sınıfı antikorlar ölçülür.
Sayısal sonuç verir (örneğin: 120 IU/mL IgG).
2. Western Blot
Antikorların, spesifik proteinlerle bağlanıp bağlanmadığını doğrulamak için kullanılır. ELISA’dan sonra “kesin sonuç” almak için tercih edilir. Özellikle HIV ve Lyme hastalığı gibi durumlarda sıkça kullanılır.
3. Nötralizasyon Testleri
Antikorların gerçekten işlevsel olup olmadığını ölçer. Yani, virüsü tanıyıp tanımadıkları değil, onu etkisiz hale getirip getiremedikleri test edilir. Aşı geliştirme çalışmalarında çok önemlidir.
4. Flow Sitometri
Bağışıklık hücreleri üzerindeki yüzey işaretleyicilerini ve antikorların bu hücrelerle etkileşimini ölçer. Daha ileri düzey analizler için kullanılır.
5. Hızlı Antikor Testleri
Eczanelerde veya evde yapılan testlerdir. Genellikle pozitif-negatif sonucuna göre değerlendirilir. Detaylı ölçüm vermez, ama ilk tarama için uygundur.
IgM pozitifliği: Yakın zamanda bir enfeksiyon geçirildiğini gösterir.
IgG pozitifliği: Bağışıklık kazanıldığını veya geçmişte hastalık geçirildiğini gösterir.
Hiç antikor yoksa: Bağışıklık sistemi zayıf olabilir ya da kişi henüz hastalıkla karşılaşmamıştır.
Humoral bağışıklık tepkisinin ölçülmesi, bağışıklık sisteminin ne kadar etkili çalıştığını anlamak için kritik bir araçtır. ELISA gibi testler sayesinde hangi antijenlere karşı savunma geliştirdiğimiz kolayca saptanabilir. Bu sayede hem bireysel hem toplum sağlığı açısından önemli kararlar alınabilir.
